Na Hang là huyện miền núi có nhiều sản vật thuộc vào loại hảo hạng, bậc nhất của miền núi Việt bắc. Một trong những sản vật đó phải kể đến thứ đồ uống nổi tiếng của huyện Na Hang đó là Rượu ngô men lá. Phong tục nấu và thưởng thức rượu ngô ở Na Hang đã có từ lâu đời. Danh tửu này đã trở thành đặc sản của người dân vùng cao nơi đây, khi đã đặt chân tới Tuyên Quang bất cứ ai cũng muốn thưởng thức và tìm mua về thứ đồ uống rượu ngô men lá ngon đến mê đắm lòng người này.
Một trong những sản phẩm rượu ngô nổi tiếng ở Na Hang phải nhắc đến là sản phẩm rượu ngô Thức Mần – Sơn Phú của hộ gia đình ông Ma Văn Thức; Rượu Thức Mần được chưng cất hết sức cầu kỳ, qua nhiều công đoạn với bí quyết gia truyền độc đáo, được lưu truyền qua nhiều thế hệ đến tận ngày nay.
Chưng cất rượu ngô men lá Thức Mần
Để có được những giọt rượu ngô hương vị thơm ngon đặc biệt, đòi hỏi người nấu phải áp dụng nghiêm ngặt bí quyết gia truyền của từng công đoạn chế biến cũng như thời gian ủ men, với sự tỉ mỉ, cầu kỳ và đầy tính kiên nhẫn. Muốn rượu thơm ngon, đầu tiên phải tạo được loại men hảo hạng, đây là loại men được tổng hợp từ hơn 20 loại lá cây có dược tính quý hiếm, có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe.Trong đó, phải kể đến cây đứa poóng tạo nên mùi hương thơm, vị đặc trưng cho rượu ngô Na Hang. Ngoài ra, nguyên liệu chính là hạt ngô phải được lựa chọn kỹ lưỡng, đây là giống ngô địa phương được trồng tại xã Sơn Phú.
Rượu ngô men lá Thức Mần được đóng chai 500ml hoặc đóng can theo yêu cầu của khách hàng
Các công đoạn chế biến để làm nên rượu ngô Thức Mần - Sơn Phú cũng rất cầu kỳ: Hạt ngô được bung chín trong nồi đồng khoảng 12-14 giờ đồng hồ. Những người phụ nữ trong gia đình thường được giao trọng trách giữ bếp lửa để lửa luôn được cháy đều và theo dõi mực nước trong nồi bao giờ cũng phải ở mức xăm xắp mặt nồi ngô, đến khi quan sát thấy hạt ngô nở ra hết mới được. Khi ngô bung xong sẽ được đem đổ ra một cái nong to để chờ đến khi ngô nguội mới rắc men. Men được giã nhỏ trộn đều với ngô bung nhiều lần, sau đó vun thành đống và dùng chăn to để phủ kín lên đống ủ. Ủ ngô đã trộn men cũng giống như ủ men lá; khi nào quan sát thấy đống ngô ủ xuất hiện một lớp màng mốc màu trắng, sờ tay vào đống ủ thấy nóng ấm là có thể cho nguyên liệu vào chum để ủ tiếp đến khi đạt tiêu chuẩn mới đem đi chưng cất lấy rượu. Chỉ cần thưởng thức một ngụm rượu ngô thôi bạn sẽ có cái cảm nhận được vị thơm nồng của rượu dần lan tỏa trong cơ thể.
Nhãn dán trên chai và trên can của rượu ngô men lá Thức Mần
Duy trì và phát triển nhãn hiệu rượu ngô men lá Thức Mần – Sơn Phú góp phần gìn giữ, phát huy nghề gia truyền nói riêng và phát triển thương hiệu rượu ngô men lá Na Hang nói chung. Rượu Thức Mần đem đến cho người tiêu dùng một thứ đồ uống an toàn, chất lượng hảo hạng. Hàng năm, tạo ra nhiều việc làm cho lao động địa phương với thu nhập ổn định, qua đó góp phần thúc đẩy nghề trồng ngô phát triển. Với chất lượng và thương hiệu đã được dày công vun đắp Rượu ngô men lá Thức Mần - Sơn Phú ngày càng được nhiều thực khách tin dùng và đã có mặt ở khắp mọi miền của đất nước.
Giấy chứng nhận OCOP của sản phẩm Rượu ngô men lá Thức Mần - Sơn Phú
Ngày 15/12/2020, sản phẩm rượu ngô men lá Thức Mần - Sơn Phú đã được UBND tỉnh Tuyên Quang cấp Giấy chứng nhận xếp hạng sản phẩm Chương trình OCOP tỉnh Tuyên Quang năm 2020 đạt hạng 3 sao.
